Türkiye'deki kurumsal ilişkilerini sürdüren bir kişinin, 199O'lı yıllarda Milli Eğitim Ba-kanlığı'nda "inisiyatif çalışmaları" başlattığını ifade etti.
Sigara üreticileri ile Boğaziçi Üniversite-si'nin yaptığı işbirliği sonucu ilköğretim okullarında "Güç Bende" isimli program yapıldığını belirten Korbey, "Çocukların ve gençlerin sigarayı, bilgili ve bilinçli seçmesine yönelik girişimde bulundular. Cumhur-başkam'na şikâyet ederek durdurduk. Ancak, firmanın girişimi sonucu Milli Eğitim Bakanlığı Daire Başkanı'nın imzasıyla istanbul Valiliği'ne gönderilen emirle bizim okullarda seminer vermemiz sakıncalı bulundu" diye konuştu.
"Yasayı delmek için her yolu denediler" diyen Korbey, şöyle devam etti: "ilköğretim
okullarındaki faaliyetlerini engellediğimiz firmadan açık mektup aldım. Genel Müdürün imzasıyla '...yine de art niyeti olmayan kişi ve kuruluşlara kapımız ardına kadar açıktır' şeklinde rüşvet teklif edildi. Firmaya gidip art niyetli olmadığımı söylemem halinde rüşvetin miktarını bile tahmin edemiyorum. 'Kaldırılan isim ve işaretlerin bulunduğu tabelalara 2 milyon dolar harcandığı, 2 bin dolar için adam vurulduğu' şeklinde tehdit edildim. 12 yıllık mücadele sırasında, bazı sigara üreticileri tarafından ölümle tehdit edilip, rüşvet teklifi aldım. Biz tiryaki ile mücadele etmiyoruz. Onların gerçek dostuyuz. Veremle savaşta olduğu gibi mikropla, yani sigarayla uğraşıyoruz. Mücadelemizde, karşımıza en büyük engel olarak sigara üreticileri çıktı."
• Bırakmaya hazırlık için, çevrenizdeki insanlara sigarayı bırakacağınızı söyleyin.
- Sigara içmemeyi özendiren bir ortam hazırlayın. Örneğin, kül tablalarını ortadan kaldırın Değişik yerlere "Sigara içilmez" uyarıları asın.
Geçmişteki başarısız denemelerinizi gözden geçirin.
'.ıgara içmenizin sebeplerini ve niçin bira: /ıız gerektiğini düşünün.
Sigarayı bırakmanın ilk günlerinin güç olanıyım bilin, sigarasız yaşamın çok daha güzel ve sağlıklı olacağını düşünün.
SİGARAYI BIRAKTIĞINIZ GÜN
'erin soluklar alın. arlandığınız durumlardan uzaklasın, cak bitkisel çay için. j için.
ekersiz çiklet çiğneyin, g sebze ve meyve yiyin, irüyüş ya da egzersiz yapın, garayı niçin bıraktığınızı düşünün, irüyüşe çıkabilirsiniz, nşverişe çıkabilirsiniz, oigara içmeyen bir dostu ziyaret edebilirsiniz. Onunla güzel sohbet yapabilirsiniz. Banyo ya da duş yapabilirsiniz. Sigaranın zararlarını anlatan yayınları okuyabilirsiniz.
İLK İKİ HAFTA OLACAKLAR
8 saat sonra vücudunuzda oksijen artışı olur. Nefesiniz rahatlar,
.• 2 gün sonra bütün nikotin ürünleri vücudunuzdan atılmıştır.
* Tat ve koku alma duyularınızda düzelme başlamıştır.
Akciğerleriniz düzelmektedir.
1 yıl sonra kalp krizinden ani ölüm riskiniz, sigara içen bir kişiye göre yarı yarıya azalmıştır.
SİGARAYI HOR GÖRMEYİN
Sigarayı hor görmeyin İnsanı çabuk öldürür
Yilvif
İnsanı çabuk öldürür
Kimseye muhtaç eylemez Gizli sırrını söylemez Peşpeşe yakar söndürmez İnsanı çabuk öldürür
Kapıları çalan olmaz Kokudan eve girilmez Derdin ne ise bilinmez İnsanı çabuk öldürür
Öksürükten yatamazlar Söz veripte tutamazlar Başkasına satamazlar İnsanı çabuk öldürür
Duman sarar sağı solu Bir gün kestirirler koîu Allah'ın be şaşkın kulu İnsanı çabuk öldürür
Bir gün tövbe edeceksin Vakit gelmiş gideceksin Evlat gelin nedeceksın insanı çabuk öldürür
Sigara illet beladır Kokusu sanki heladır Onu yakması sevdadır İnsanı çabuk öldürür
Görüyorum içenleri Kendisinden geçenleri Pis kokuyu saçanları İnsanı çabuk öldürür
Kokar yanında durulmaz İçer dumandan görülmez Kim olduğun bilinmez insanı çabuk öldürür
Sigarava hic dovrnaziar Ne içtiğini bilmezler Dumandan insan görmezler hîsanrça'bük öldürür ¦
Çoluk çocuk var demezler İştahlı yemek yemezler Zararı varsa bilmezler İnsanı çabuk öldürür
Saîacaya bineceksin Teneşire ineceksin Sıcak suyla yunacaksın İnsanı çabuk öldürür
Söyledim de duymadılar _Sigaraya
Beni bir gün saymadılar İnsanı çabuk öldürür
Pişman oiun para etmez Varlığın seninle gitmez Hiç kimseye gücün yetmez İnsanı çabuk öldürür
Yaza vaza ben voruldum İçenlere hep darıîdım Onlara çirkin göründüm İnsanı çabuk öldürür
Isa ERBOGArTiîn yanmadsm-İçenîere hiç kanmadım Ben onları dost sanmadım İnsanı çabuk öldürür
İSA ERDOĞAN
SİU -i-OJİ
Sigarayı bırakmak kolay mı?
Fiziksel Bağımlılık: Sigaradaki nikotin; alkol, kokain ve eroinden daha fazla bağımlılık yapan bir maddedir. Her soluktan 7 saniye sonra nikotin beyninize ulaşıp "iyi hissetmenizi" ve daha fazla "nikotin istemenizi" sağlıyor. Stresle başa çıkmakta zorlanıyorsanız; ailenizden, arkadaşlarınızdan, doktorunuzdan yardım isteyin.
¦ Siz sayın içici; Her ne kadar şu anda kendinizi sağlıklı hissetseniz de bu içtiğiniz her sigaranın vücudunuza zarar verdiği gerçeğini gizlemez. Sigara başta solunum sistemi ve kalp-dolaşım sistemi olmak üzere vücudunuzdaki tüm sistemler üzerine etkilidir.
Sağlıklı bir hayat
Amerika'da tüm kanser ölümlerinin yüzde 30'u, hastalıklardan ölümlerin yüzde 20'si doğumsal hastalıklardan ölümlerin yüzde 15'i yanıklardan ölümün yüzde 50'si solunum hastalıklarından ölümlerin yüzde 51'i sigaraya bağlanmıştır. Her yıl ülkemizde 120.000 kişi sigaraya bağlı nedenlerden ölmektedir. Bu sayı, trafik kazalarında bir yılda yaşamını yitiren kişilerden yaklaşık 12-13 misli daha fazladır...
Daha sağlıklı çocuklar
Sigara sadece içenleri değil, diğer aile yeleri, çalışma arkadaşları gibi aynı
Sigarayı bırakma yöntemleri
1. Kendi kendine bırakma: Sigarayı bırakanların çoğu kendilerini ikna etmeyi başarmışlardır.
2. Klinikler: Beş-altı hafta sürecek programlar, insanların niçin sigara içtiği, sigara istemenin tedavi edilmesi, stres tedavisinin pratikleri ve kişisel olarak sigaradan sakınmaya yardım etmek amacındadır.
3. Tıbbi tedavi: Sigara alışkanlığından kurtulmak için sigara aramanın üstesinden gelmek için bazı ilaçlar kullanılır.
4. Davranış yöntemleri: Sigaranın getirdiği tehlikeler anlatılır, uygun tedaviler düzenlenir.
5. Doktor önerileri: Sigaranın getirdiği tehlikeler anlatılır, uygun tedaviler düzenlenir.
6. Hipnoz: Psikoterapist yönetiminde uygulanır.
7. Akupunktur: Bu yöntem kişide tü-
seanslanndan oluşur. Hekimler bu tip sigara bırakma seanslarına sadece hafif derecede sigaraya bağımlı olan hastalarını göndermelidirler.
Amerika Birleşik Devletleri'nde "Mayo Nikotin Bağımlılık Merkezi" sigara ile mücadele için dört yöntem geliştirmiştir.
1. Davranış Tedavisi: Davranış de-ğerlendimıesi yapmak ve tedavi becerileri edindirmeye dayanır.
2. Alışkanlıkların Tedavisi: Sigara içenler için nikotinin bağımlılık yapıcı bir ilaç olduğunun kabul edilmesi
önemlidir.
Neden bulma, inkar, dalgınlık, kontrol kaybı ve oluşturduğu ciddi problemlere karşı sürekli kullanım, alışmanın belirtisidir. Bu nikotin isteğinin tedavisi gerekir.
3. İlaç Tedavisi: Nikotin çikleti, cilde yapıştırma, burun spreyi veya solunum yolu ile nikotin verilebilir.
Duiunan kişileri de olumsuz olarak etkilemektedir. İçilen her 5 sigara etrafta bulunan kişilerin 1 sigara içmesine neden olmaktadır. Buna pasif sigara içiciliği denmektedir.
Sigarayı bırakma semptomları
— Bazı insanlarda sigarayı bıraktıklarında, çekilme semptomları adı verilen yakınmalar oluşur. -Bu semptomlar kişilerin üçte ikisinde görülür ve geçicidirler. Çoğu 7-10 gün içinde hafifleyip kaybolurken bir kısmı daha uzun sürer.
— İlk 24 saatte, huzursuzluk, gerilim hissi, düşüncelerini toparlamada güçlük, sinirlilik, yorgunluk hissi, titremeler, uykusuzluk, kabızlık gibi bazı çekilme semptomları başlar.
— Kişide aşırı sigara isteği vardır. Bu yakınmaların kontrolünde doktorunuz size yardımcı olacaktır. Sigarayı bırakan kişilerde iştah artışı ve kilo alma görülebilir.
— Sigarayı bırakmak isteyenlerin korktukları bu olay, aslında her üç kişiden birinin başına gelir. -Eğer kişi almak istediği kiloları almaya başlamışsa, bunu önlemek için; sebze ve meyve ağırlıklı beslenmeli, bol su ve meyve suyu içmeli, düzenli egzersiz ve yürüyüş yapmalı, kuruyemiş, bisküvi gibi yiyeceklerden uzak durmalıdır.
— Sigaranın bırakılmasını takiben öksürükte artış olur. Aslında bu, bir iyileşme belirtisidir.
— Bronşları temizleyen titrek tüylerin
sigara dumanındaki toksinlerin etkisinden kurtulup çalışmaya başlaması ve solunum yollarındaki katranı dışarı atmaları sonucu oluşur.
tüne karşı tiksinti yaşatabilir.
S. Medya* Radyo, televizyon, gazete gibi kurumların eğitim programları kişiyi aydınlatır.
Davranış psikolojisi
Bu, vakıfların, büyük şirketlerin, dispanser veya hastanelerin bünyesinde gerçekleştirilecek grup psikoterapisi
ıamn
Önlenmesi: Bağımlılığın ciddiyeti, nikotinin hasta yaşamındaki tüm etkileri ve sonuçlarına karşı koyabilmenin önemi belirtilmelidir. İlk müdahaleden sonra danışmanlar düzenli telefon ve mektupla destek sağlamaktadır. Eğer bu tip görüşmeler işe yaramazsa o zaman nikotin yerine geçebilecek tedavi düşünülmelidir.
Sigarayı nasıl bırakırım?
- Daha önce bırakmaya çalışıp da tekrar başladıysamz niçin başarısız olduğunuzu düşünün ve nedenlerini yazın.
- Geçen sefer niye sigaraya başladım?
- Bu sefer aynı hatayı yapmamak için nasıl bir plan yapmalıyım?
Bir gün belirleyin
Sigarasız yaşama geçeceğiniz günü önceden belirleyin. O gün;
- Mümkün olduğunca stresinizin az olduğu,
- Kendinize zaman ayırabileceğiniz,
- Size sigara istetecek etkenlerden uzak, bir gün olsun.
- Bu günü kaydedip altını imzalayın ve görebileceğiniz bir yere asm.
- Sigara günlüğü tutmaya başlayın.
- Her içtiğiniz sigarayı, ortamı, zamanı, kimlerle, niçin içtiğinizi kaydedin.
Sigarayı size hatırlatacak nedenler:
- Yemek sonrası
- Kilo alma korkusu
- Duygusal stres
- Kahve
- Diğer sigara içenlerdir.
Bunlarla nasıl başa çıkacağınızı planlayın.
Bazı ipuçları
. Uzak durma; En iyisi birkaç hafta bu nedenlerden uzak durmaktır.
- Çay ve kahveyi azaltın.
- Sigara içilen yerlerden uzak durun.
Düzeninizi değiştirin: Yemekten
sonra sigara içiyorsanız;
— Artık yürüyüşe çıkın
— Sigarayı bırakmanın mutluluğunu düşünün
— Sağlıklı yiyeceklere yönelin
— Şekersiz çiklet çiğneyin
— Müzik dinleyin
— Arkadaşlarınıza telefon edin . — Spor yapın
— Arkadaşlarınıza sigarayı bıraktığınızı duyurup, onların da yardımını isteyin.
Sigara içmek istediğinizde:
— Bulunduğunuz ortamı değiştirin
— Beş dakika bekleyin
— Derin nefes alıp verin. Gevşemeye çalışın.
Bir bardak suyu ağzınızda bekleterek yavaş yavaş için.
Sigara Tercihli Elveda
Dr. Aslan MAYDA
Gece nöbetlerimin birinde, sessiz bir vakitte, hastaların eksik dosyalarını dolduruyordum. Birden yükselen gür bir ses, servisteki hastaları uyandırdı.
- Bu nasıl adâlet
- Yeter!...
- Doktor!.. Hemşire!..
Ve ağza alınmayacak küfürler!...
Bu ses, sigaraya bağlı damar tıkanmasıyla (burger) sol bacağını da diz üzerinden kestiğimiz 55 yaşındaki erkek hastadan geliyordu. Kalb yetmezliği olan bu kişi, gür sesiyle gecenin 01:30’unda bütün hastaları uyandırmakla kalmamış, ameliyatlı çocuk hastaların korku dolu ağlamalarına da sebep olmuştu.
Hasta, çocukluğunda (12 yaşında) alışmış olduğu sigaranın ilk tokatını 37 yaşında yemiş. Sağ bacağında uyuşma ve ayak baş parmağında ağrı şikâyetleriyle doktora gittiğinde, doktorlar, hastalığına sigaraya bağlı damar tıkanıklığı demişler.
Muayene eden doktor: “Bir tane bile sigara içmeyeceksin, ayrıca sigara içilen ortamda da bulunmayacaksın, tek sigara içmen dahi damar tıkanmasını yeniden başlatır, bacağın kesilir.” demiş.
Verilen ilâçlar, uzuv kaybetme korkusuyla düzenli kullanılmış, sigara içilmemiş ve neticede hastanın şikâyetleri bitmiş. Üç ay sonra korkunun yaptığı frenleyici baskı kalkmaya başlayınca, hastanın canı tekrar sigara çekmeye başlamış. Bir, iki, üç derken, tekrar bir pakete çıkarmış. Dört ay sonra baş parmakta siyahlaşma, diğer parmaklarda morarma olmuş. ‘Ayağım ilâçla tekrar kurtulur.’ ümidiyle doktora koşan hastanın, çekilen ilâçlı filminde sağ bacağındaki ana damarın kasıktan başlayarak tıkandığı görülmüş ve bacağın kesilmesine karar verilmiş. Yine korku, yine sigarayı bırakma, yine sigaraya tekrar başlama dönemleri altı ay sürmüş. Neticede hastanın 18 yıl içinde, iki kolu, bir bacağı gitmiş. Kolunun biri kesildikten sonra inat edip sigarayı hiç bırakmamış, son olarak sol bacağını da sigaraya kurban ettikten sonra âdeta bir baş bir gövde kalmış.
Sigaranın hastanın bedeninde yol açtığı zararlar bununla da kalmamış, hastada ayrıca kronik bronşit ve buna bağlı kalb yetmezliği de meydana gelmiş. Hastanın karaciğeri büyümüş, karnında su toplanmış.
Hasta, morarmış dudaklarıyla, isyanına devam ediyordu. Ona yaklaştım, bağırmasından diğer hastaların rahatsız olduklarını söyledim. Bana ters ters bakarak kaşlarını çattı.
- Neden bana bu hastalığı verdi!.. dedi.
- Senin başına gelenler kendi tercihinle olmuştur. Parmağın uyuşup, soluklaştığı ve ağrı şikâyetleriyle doktora gittiğin zaman Allah, doktoru vesile kılarak seni uyardı. Sonra baş parmağının rengi değişti, bacağın kesildi, yine dinlemedin. Kolun kesildikten sonra da meydan okurcasına sigaraya devam ettin. Nefsinin sesini dinleyerek sigara içtin ve hastalığı kendi isteğinle seçtin. Her insan, nefsinin aşırı arzularıyla imtihan olur. Sen nefsini dinledin, zarara râzı oldun.
- Her sigara içenin bacakları, kolları kesilmiyor ki. Neden benim ki!...
- Her bünye farklı, herkesin imtihanı farklı. Acı yiyen herkes ülser olmuyor. Sigara içen herkesin de bacağı kesilmiyor. Bir ülserliye nasıl kızartma ve acı yasaksa, sana da sigara yasak! Her bedenin ihtiyacı, yapısı, güçlü ve zayıf yönleri farklıdır. Herkes bedeninin sesine vermeli. Yaratan, hastalıkların hepsini bir kişiye vermemiştir. İnsanlara binlerce hastalık verilmesinin hikmeti, sabırlarının şükür cevabıyla süslenmesi, affa mazhar olma, günahların silinmesi gibi neticesi hayır ve güzel olan amellerin işlenmesine yöneliktir. Hastalıklara, belâlara karşı sabredenlerin kalbi yumuşar; bu kişiler aczlerini anlar ve rahmeti kendilerine çekerler.
Rahatsız olan hasta yakınları zarara rızâsıyla giren bu isyânkâr kişiye nasihatte bulundu. İnsanların ikna etme gayretlerine rağmen, o inadında devam ediyordu. Zor nefes alıyor ve isyanını haykırıyordu. Tekrar bir kardiyoloji konsultasyonu istedim. Kalb-akciğer bozukluğundan dolayı teskin edici iğne yapamıyorduk, solunum durması yapabilirdi. Gecenin 3:15’iydi. Adam, bağırmalarına devam ediyordu. Aniden çenesi kilitlendi gözleri yukarı kaydı, şuuru kayboldu. Hemen adamı sert bir zemine yatırdık. Solunum yolunu açıp hastaya kalb masajı yaptık. On beş dakika masaja rağmen hasta geri dönmedi ve hayata ‘elveda’ dedi.
Bir baş-bir gövde, hepsinden kötüsü “isyan içinde” Hakk’ın huzuruna giden hastam, bana çok büyük bir ders vermiş ve beni vicdan muhasebesine zorlamıştı.
İnsanın ‘suçu başkasına yansıtma, kendisini suçsuz görme’ psikolojisinin nasıl ebedî bir şekâvete yol açabileceğini görmüştüm. Allah’ın kullarına verdiği akıl, irade ve sabır gibi nimetlerin nasıl koruyucu birer anahtar olduğunu anlamıştım.
Ebedî bir hayat, sigara denen basit ve kötü alışkanlığa tercih edilebilir miydi? Harika sanatlarla ve düzenleyici sistemlerle donatılmış vücut ve bize bahşedilen hayat, sigara gibi bir alışkanlığa feda edilebilir miydi?
Bu hastanın isyan içindeki ölümünden geride kalan tek şey, hayat boyu unutamayacağım yukarıdaki sorular idi.
* Kayseri Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi Servisi’nde 1980’li yıllarda yaşanmış vakıadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder